موضوع نجات و رستگاری از مهم ترین مباحث و دغدغه های ادیان بزرگ است. آیین هندو نیز در این باره فکرت ها و دیدگاه های قابل تاملی را ارائه کرده است. آنچه در پی می خوانید، مقدمه ای است بر موضوع نجات در آیین هندو. در این جستار پس از بررسی مفهوم مُکْشه و سیر تاریخی نجات شناسی هندویی، به پاسخ های آیین هندو به سه پرسش اساسی مسئله نجات پرداخته می شود.
لازم به یاد است که نویسنده این مقاله، شادروان علیرضا شایق، از دانشجویان و پژوهندگان دانشگاه ادیان و مذاهب قم بود. ایشان بجز آنکه دانشجوی این بنده بود، دوستی مهربان، انسانی خلیق و همکاری دلسوز بود که این سرای خاکی را بیش این تحمل نیاورد و خیلی ناباورانه و زود به دیار باقی شتافت. روحش شاد و قرین رحمت پروردگار متعال باد.